ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΝΤΡΟΦΟ ΛΙΕΡΟΦ ΤΟΝ ΝΕΤΣΑΓΙΕΦ ΚΑΙ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΟΥΛΑ ΜΟΥ ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ (2017)

ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΝΤΡΟΦΟ ΛΙΕΡΟΦ ΤΟΝ ΝΕΤΣΑΓΙΕΦ ΚΑΙ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΟΥΛΑ ΜΟΥ    

                     ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

Α.

Γύρισα για να πέσω σ' ένα βαρέλι δίχως πάτο που με ρουφάει όλο και πιο βαθιά μέσα του, λες κι' οι μέρες εκεί ήταν πλασμένες αλλιώτικα κι΄ εγώ κάποιος άλλος αφού οι σκοτούρες είχαν εξαφανιστεί και μοναχά κούραση ήταν παρούσα κι΄ αυτή γλυκιά. Έστειλα και επιστολή στον Νετσάγιεφ - στον οποίο παρεμπιπτόντως χρωστάω χίλια ρούβλια που καταχράστηκα ανενδοίαστα - ζητώντας του να μού δώσει κουράγιο, μα δε το βλέπω αφού το τσεκούρι της αδελφότητας ήδη επικρέμεται της κεφαλής μου…

Β. 

Φτάσαμε στη Πετρούπολη μέσω Μόσχας με τη γυναικούλα μου και την αφεντομουτσουνάρα του, μετά από μακρύ ταξίδι. Την επόμενη θα συναντηθούμε με τον Λιερόφ – επικεφαλής της γκρούπας – στο κρησφύγετο μας, καλά κρυμμένο στο δεύτερο όροφο κτίριου του προπερασμένου αιώνα δίχως ασανσέρ,  χοτέλ Ραχμάνινοφ το λένε, για ξεκάρφωμα, λίγα βήματα από τη Νιέφσκι πρόσπεκτ – πιο κεντρικά δεν γίνεται. Θα ξεκινήσουμε απ' την αρχή σοφότεροι, άλλη μια φορά, την επανάσταση μπας και ριζώσει επιτέλους, έχουμε μάθει – λέμε – από τα λάθη που κάναμε, μα από πότε μαθαίνουν οι άνθρωποι - να το μάθω κι' εγώ; στη καλύτερη να μάθουν να ξεχνάνε. Ο καιρός βροχερός μα δεν βρέχει.

Πρώτη εικόνα τής πόλης αυτή της απλοχωριάς, χώρος για όλους εξόν τους φτωχούς και κατατρεγμένους εννοείται, γι’ αυτούς και για να βάλουμε τα πράματα στη θέση τους ήρθαμε εδώ. Δεύτερη η αρχοντιά, σα να μπήκαμε σε μουσείο. «Θα το κάνουμε λαμπόγυαλο των μπουρζουάδων!» ωρύεται ο Νετσάγιεφ και κουνάω το κεφάλι προσποιούμενος πως συμφωνώ. Τι φταίνε δηλαδή τα ντουβάρια; στους ανθρώπους να γυρέψουμε το φταίξιμο.

Τίποτα δεν είναι όπως ήταν χτες, έτσι και το ταξίδι. Άλλο λατινική Αμερική πριν κοντά δέκα χρόνια παρέα με τον Τσε, κι΄ άλλο Ρωσία. Γύρισαν οι καιροί. Τότε, νεώτεροι με τη φλόγα και τον ενθουσιασμό τού νεοφώτιστου θ΄ αλλάζαμε το κόσμο, τώρα σα να περιφέρουμε το σαρκίο μας χωρίς σκοπό, καθένας τη βολεψιά του κι΄ ότι τού καπνίσει. Ο Νετσάγιεφ, για παράδειγμα έχει του κώλου του το χαβά και φωνάζει συνεχώς «καφέ!» Μα γίνεται έτσι επανάσταση; «Ο καφές μπορεί να περιμένει, η επανάσταση ποτέ!» βάζει ευτυχώς τα πράματα στη θέση τους ο Λιερόφ. Άλλαξαν κι' άνθρωποι γαμώτο, σα να έμαθαν να υπομένουν στωικά τη μοίρα τους και να το φχαριστιούνται. Ή μήπως πάντα έτσι ήταν; δεν ξέρω.

Έλεγα για το κρησφύγετο μας. Κι΄ αν δεν έζησε σ΄ αυτό ο Ραχμάνινοφ - ποσώς μ' ενδιαφέρουν αυτοί που μαγεύτηκαν από τις  σειρήνες του καπιταλισμού - πάντως πιάνο έχει. Και παρτιτούρες έχει, παντού - στα τραπέζια, στα κάδρα, κολλημένες στους τοίχους. Και μιαν αύρα παλιακιά. Έχει και την Αλίνα, μία λιπόσαρκη νέα με γλυκό πρόσωπο, μεγάλα γυαλιά, χαμόγελο αθωότητας, προστυχιάς και αφέλειας - τρία σε ένα, και χέρια γιομάτα τατουάζ. «Ντόμπρε ούτρα» τής λέω, «καλημέρα» μού απαντάει. «Τι να σκέφτεται για μένα; Να τη πάρω μαζί μου, μακριά από τη μίζερη ζωή της» ρωτάει και καπάκι αποφαίνεται ο Νετσάγιεφ, κι΄ εγώ σιγοντάρω μ΄ ένα ξερό «ίσως…» λες και γνώριζα τι θα επακολουθούσε.

Η φλόγα της επανάστασης ανάβει σύμφωνα με το πρόγραμμα στο όνομα τού σύντροφου Αλέξανδρου Νιέφσκι, στρατηλάτη πρίγκιπα του Νόβγκοροντ, πρώτου εμβληματικού και αδιαφιλονίκητου ηγέτη των Ρώσων, και αγίου. Το πρόγραμμα είναι ιερό - κάτι σαν «ευαγγέλιο τού επαναστάτη» - τηρείται με ευλάβεια και απαρέγκλιτα. Η επανάσταση ξεκινάει από τα κανάλια της «Βενετίας του βορά» - όπως αποκαλούν τη Πετρούπολη, και γρήγορα  επεκτείνεται στο μετρό – ακόμα πονάν τα ποδαράκια μου από τη πιλάλα, και στο λιμάνι - όπου ο Λιερόφ κι’ η αφεντιά μου καβαλήσαμε στο θωρηκτό «Αρόρα» και στρέψαμε τις μπούκες των κανονιών στους μπουρζουάδες εκμεταλλευτές, γρήγορα θεριεύει στους δρόμους και τις πλατείες, ενώ κορυφώνεται με το μεγαλειώδες νικηφόρο ντου στα χειμερινά ανάκτορα του τσάρου. Μα σα τελειώνουνε τα δύσκολα αρχίζουν φοβερά και τρομερά.

«Η ουδετερότητα είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της οικοδόμησης του σοσιαλισμού - εσάς τούς ουδετερόφιλους θα ξεπαστρέψουμε πρώτους! » εκστομίζει σε ανύποπτο χρόνο ο Νετσάγιεφ και, ας ήτανε τοις πάσι γνωστό πως ήμουνα ορκισμένος πιστός του σύντροφου Λιερόφ, με ζώνουν μαύρα φίδια. Ο άθλιος συκοφάντης απεργάζονταν φράξια μέσα στην ομάδα κι’ ο υποφαινόμενος, με τη συνεπή και σταθερά προσανατολισμένη στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού συμπεριφορά, τού χαλούσε τα σχέδια - μού εκμυστηρεύτηκε η Αλίνα. «Όμως μη πεις σε κανένα τίποτα. Κινδυνεύει η ζωή μου!» με παρακάλεσε. Η δύστυχη νέα ήταν το αυτί και το μάτι του Λιερόφ στο Ραχμάνινοφ. Αργότερα έμαθα πως την είχαν βασανίσει φριχτά οι μπράβοι από το Τρίτο Γραφείο - στο οποίο ήταν πληροφοριοδότης ο Νετσάγιεφ – και την βίαζαν επί μια εβδομάδα καλύπτοντας το κορμί της τατουάζ με προσευχές και αναθέματα ώσπου κατάφερε να ξεφύγει από εκείνα τα τέρατα και βρήκε καταφύγιο στο χοτέλ.

Δεν έβγαλα κιχ μα άρχισα να φυλάγομαι από δαύτον. Εξάλλου έχουμε με πιο σημαντικά να ασχοληθούμε: η επανάσταση φυλλορροεί από μια δράκα αυτοαποκαλούμενων αναρχικών στο ντόκο της Κροστάνδης, λίγο πιο πέρα από τα μέρη μας, και προέχει να αναλάβουμε επειγόντως δράση. Το πρόβλημα είναι πως οι σύντροφοι εμφανίζονται διχασμένοι: Άλλοι είναι με τους αναρχικούς, άλλοι κατά, άλλοι αμφιταλαντεύονται μέχρι τέλους με ποιους να πάνε. «Ο σκοπός μας είναι σωστός γι’ αυτό θα νικήσουμε!» αναφωνεί ο Λιερόφ και συνεγείρει το επαναστατικό φρόνημα. Αυτό ήταν: Ο καιρός βγάζει φίδια  μα εμείς σαν ένας άνθρωπος ξεχυνόμαστε στη παγωμένη θάλασσα και, να μη μακρηγορώ, τούς κάνουμε με τα κρεμμυδάκια!

Όμως το πρόβλημα δεν είχε λυθεί. Απλώς το κρύψαμε προσωρινά κάτω από το χαλί. Όχι! Ο Λιερόφ ξέρει τα πάντα και – όπως πάντα - παίρνει τις τύχες μας στα χέρια του. Δίνει διαταγή και μπουζουριάζουμε τον Νετσάγιεφ σ΄ ένα κελί στο φρούριο Πέτρου και Παύλου παρέα με άλλους εξέχοντες συντρόφους - ζάχαρη την έβγαλε εκεί ο μπαγάσας!

Κι΄ ο επαναστάτης χρειάζεται την ανάπαυλά του. Το ίδιο βράδυ βρισκόμαστε ινκόγκνιτο - με τη γυναικούλα μου και τους συντρόφους Γκουντουνόφ και Μουσόρσκι - στα πίσω θεωρεία του Θέατρου Μαρίνσκι,  μπας και ξεφύγουμε λίγο από τις ίντριγκες και τα συντροφικά μαχαιρώματα, να παρακολουθήσουμε κινγκ σάιζ όπερα σε λιμπρέτο βασισμένο σε πόνημα του Πούσκιν για τον εξαίσιο κύριο Μπορίς Γκουντουνόφ που σκότωσε το παιδί και διάδοχο τού θρόνου τού Ιβάν του Τρομερού - αυτού που ουδείς ξέφυγε απ’ το μαχαίρι του, εξ΄ ου και «τρομερός» - προκειμένου να γίνει ο ίδιος χαλίφης στη θέση του χαλίφη. «Τι ωραία είναι η ζωή! Τι καλοί οι άνθρωποι! Τι υπέροχος ο κόσμος!…», αναφωνήσαμε τρις με τη γυναικούλα μου στην έξοδο και συμφωνήσαμε πως τα βλέπουμε όλα ωραία - αν τα βλέπουμε ωραία, είναι ωραία - και πως ζόφος και μαυρίλα μάς αφήνουν παντελώς αδιάφορους. Αισθανόμασταν - βλέπετε - ασφαλείς που ο μοχθηρός Νετσάγιεφ ήταν κλειδαμπαρωμένος στους τέσσερις τοίχους τού κελιού του - έτσι νομίζαμε δηλαδή. Αμ δε…

«Κάψτε τα όλα! Σκοτώστε τους όλους! Κι΄ αν κάποιος από δαύτους είναι αθώος ίσως να τον συγχωρέσει ο θεός…» Αλάριχος και Νετσάγιεφ εις σάρκα μία! Πετάγομαι απ' το κρεβάτι. Ποιους «όλους» εννοούσαν; μόνος ήμουνα στο δωμάτιο. Βλέπω δυο νταβραντισμένους να ΄ρχονται προς το μέρος μου και δίχως δεύτερη σκέψη πηδάω απ’ το παράθυρο. Τρία πατώματα ψηλά θα γινόμουνα λιώμα, μα ευτυχώς είναι η γυναικούλα μου από κάτω και προσγειώνομαι στην αγκαλιά της. Πηλαλώντας, κατά πόδα κι΄ ο ακατανόμαστος, τραβάμε κατά Τσάρκογιε Σελό και λαχανιασμένοι - με τους συντρόφους Πούσκιν και Ντοστογιέφσκι από μηχανής θεούς - χανόμαστε στα κατάβαθα της Ρώσικης ψυχής και τα περασμένα μεγαλεία της.

Γ. 

Πως τη γλύτωσα δε θυμάμαι. Πρωτοάνοιξα τα μάτια μου στο τραίνο για Νόβγκοροντ. Παραδίπλα οι σύντροφοι αποκαμωμένοι. Πέντε μέρες αχαλίνωτης επαναστατικής δράσης περάσαμε - πέντε μέρες που άλλαξαν τον κόσμο. Λέω να πάρω καφέ να ξυπνήσω. Η μικροκαμωμένη ξανθούλα στάζει μέλι, σερβίρει και με ρωτάει: «Έλληνες;» «Για δουλειές…» τής απαντάω κάνοντας πως δεν καταλαβαίνω την ερώτηση, αποφεύγοντας να αποκαλύψω το παραμικρό για τη ταυτότητά μας.

Δουλειές!… Χα ας γελάσω, ένας κατεργάρης χασομέρης είμαι που τριγυρνάει τα λημέρια του κόσμου και καμώνεται τάχατες πως κόφτεται για την επανάσταση - να το ΄ξερε ο Νετσάγιεφ θα με καθάριζε με το καλημέρα!… σκέφτομαι. Μα μάλλον διάλεξα λάθος εποχή για χασομέρι, «ο καπιταλισμός εδώ δεν αστειεύεται…» μού είχε εκμυστηρευτεί ο - σύνδεσμος μας στη Πετρούπολη - Βλαντιμίρ, ένας θρησκευόμενος σύντροφος. «Έτσι είναι Βλαντιμίρ. Ας ευχηθούμε τουλάχιστον να σηκωθεί ξανά ο σταυρός πάνω από την Αγιά Σοφιά» τού απάντησα και το πρόσωπό του έλαμψε. Τι τρέχει; Εμείς οι παλιοί λέγαμε τη θρησκεία «όπιο του λαού». Ήξερα πως κάποιοι μπλέκανε τον σταυρό με τη κουτάλα, σήμερα τον μπλέκουν και με την επανάσταση. Ο καφές δεν πίνεται.

Ένα απρόσμενο τηλεφώνημα απ’ τη πατρίδα για τη κορασίδα μου κάνει το χειλάκι μου να γελάσει. Για λίγο. Γρήγορα το γέλιο παγώνει: Εκείνος ταξιδεύει μαζί μας! Στο διπλανό βαγόνι! – πώς και γιατί είναι ελεύθερος μη με ρωτάτε, δεν ξέρω. Ο Λιερόφ ξέρει. Τού τα χώνω «Άμα ανακατεύεσαι με τα πίτουρα σε τρων΄οι κότες… Να τελειώνουμε με δαύτον…» μα εκείνος ανένδοτος. Κι΄ εγώ δεν θέλω να με φάνε κότες, ούτε όμως και να επιμείνω για ευνόητους λόγους… Πώς έχω μπλέξει έτσι;

Να το και το Νόβγκοροντ. Μια απ’ τα ίδια κι΄ εδώ: Θα μεταλαμπαδεύσουμε την επανάσταση. Ο Νετσάγιεφ παίζει τώρα τον καλό, γελάει κάτω από τα μουστάκια του και κάνει χιούμορ! Οι γνωστές λυκοφιλίες των επαναστατών… σκέφτομαι. Ήταν το Νόβγκοροντ κάποτε η μοναδική δημοκρατική πόλη της Ρούσσιας – τι γυρεύουμε εμείς εδώ; αναρωτιέμαι. Να ΄τος στο βάθος και ο Αλέξανδρος Νιέφσκι που μπαίνει τροπαιοφόρος στο Κρεμλίνο καβάλα στο κάτασπρο άτι του - στο κατόπι του ο Λιερόφ κι΄εγώ με το ψωράλογο και τη Δουλτσινέα μου, από πίσω κι’ ο Νετσάγιεφ με το πούρο του.

Δε μ’ αρέσει η γκρίνια, προτιμώ να το διασκεδάζω. Έχετε δει τους «Γενναίους του Μπρανκαλεόνε»; Ξεκινήσαμε την επανάσταση μια ομάδα γενναίων με κοινό όραμα κι΄ ιδανικά και στο δρόμο χάσαμε τον μπούσουλα. Άλλος καφέ, άλλος να κατουρήσει, άλλος να πάει για σουβενίρ, άλλος κουράστηκε, άλλος νυστάζει, άλλος δεν γουστάρει… Έτσι συντρόφια θα πάρουμε τη Πόλη; αναφωνώ, από μέσα μου ασφαλώς, καθότι προέχει η συνοχή και σύμπνοια της ομάδας για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Κι΄ όμως, τα καταφέρνουμε! Ίσως γιατί στο άκουσμα και μόνο της μαγικής λέξης έχουμε ίσαμε δέκα οργασμούς ο καθένας! Ας όψονται ο συμπατριώτης Θεοφάνης κι΄ ο πρωτομάστοράς του Αντρέι Ρουμπλιώφ - μακρινός πρόγονος του συνονόματού του Ταρκόφσκι - που μ΄ έκαναν να ξεχάσω τα βάσανά μας…

Όσο για μένα - ξέχασα να σάς πω - δεν υπάρχω, είμαι σκεπτομορφή. Και η γυναικούλα μου, κι΄ οι κόρες μου το ίδιο - ποιες κόρες μου δηλαδή, νομίζω πως έχω παιδιά… Αυτά ισχυρίζεται ο Νετσάγιεφ που εν τω μεταξύ έχει γίνει ο καλύτερος φίλος μου - πώς αλλάζουν οι καιροί! Έτσι είναι αν έτσι νομίζετε, σύντροφε. Μού πάει καρδιά να σε στεναχωρήσω;

Δ. 

Με τα πολλά φτάνουμε στη Μόσχα. Μεγάλη και σίγουρη! Εδώ η επανάσταση έχει ριζώσει για τα καλά - «κουμμουνο-καπιταλιστική» την αποκαλούν οι σύντροφοι - κατά τα φαινόμενα δεν θα 'χουμε πολλή δουλειά να κάνουμε. Ο σύντροφος Λιερόφ εν τούτοις μάς λέει να φυλαγόμαστε από τους πληρωμένους εγκάθετους του Πούτιν και δίνει διαταγή να μεταμφιεστούμε σε τουρίστες. Υπακούουμε μα, ειλικρινά, δεν καταλαβαίνω τι έχει αλλάξει - επαναστάτες τουρίστες ξεκινήσαμε, τουρίστες επαναστάτες καταλήξαμε… σταθερά προσανατολισμένοι στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού βεβαίως. Ένα επιβεβλημένο προσκύνημα στη κόκκινη πλατεία, πεντ΄ έξι ακόμα εκκλησίες, ολίγη κουλτούρα και βουρ στα σουβενίρ. Εδώ τα παλιατζίδικα έχουν τη τιμητική τους. Ο Νετσάγιεφ αγοράζει σάλπιγγα εποχής σε τιμή ευκαιρίας, με αυτή θα ξυπνάει γλυκά κάθε πρωί την καλή του, κατά τ' άλλα, με τόση επανάσταση έχει αποκάμει - όπως όλοι μας δηλαδή - και κοιμάται συνέχεια. Οι υπόλοιποι τής γκρούπας τα γνωστά - έτσι είναι οι επαναστάτες, δεν μπαίνουν σε καλούπια. Ο σύντροφος αρχηγός έχει βγάλει σπυράκια με τα καμώματά μας και στριφογυρνάει συνεχώς σα να κυνηγάει την ουρά του. «Μα δε μπορεί να τα φτιάξανε οι άλλοι καλύτερα από εμάς…» σα να λέει.

Η γυναικούλα μου είναι στεναχωρημένη που σε λίγο θα πάρουμε το δρόμο του γυρισμού. Εγώ μελαγχολικός. Νικήσαμε, χαρήκαμε το γλυκόπιοτο κρασί της νίκης μα, δε ξέρω, κάτι μού λείπει. Είναι κι΄ ο καιρός που δε βοηθάει τη διάθεση…

Τελευταία μέρα και, ανεπάγγελτοι επαναστάτες πλέον, τραβάμε κατά Βλαντιμίρ. Ο σύντροφος Λιερόφ αγορεύει. Αγωνίζεται μήπως αφυπνίσει το επαναστατικό φρόνημα των εναπομεινάντων τής ομάδας μα οι μισοί ήδη κοιμούνται κι΄ οι άλλοι μισοί το 'χουν ρίξει στο χασμουρητό. Μάς λέει για ένα βαθύτερο σχέδιο πίσω από την - ζοφερή - φαινομενικότητα που οδηγεί στον επιθυμητό σκοπό, σα τις βουλές του ύψιστου που εξασφαλίζουν - στην άλλη ζωή - την επικράτηση του καλού. Θεία πρόνοια και ξερό ψωμί δηλαδή. Εμείς οι επαναστάτες, βέβαια, δεν μασάμε από τέτοια, θεία πρόνοια για εμάς είναι οι νόμοι της ιστορίας. Στης ιστορίας το χοντρό το κινητή η μοίρα μας - δε βαριέσαι…

Χρυσοκόκκινη απεραντοσύνη του τοπίου και σύννεφα ταξιδιάρικα πίσω απ΄ το τζάμι. Η γυναικούλα μου ταλαιπωρημένη μπάμπουσκα κουρνιάζει στο πλευρό. Ο οδηγός βιάζεται και πάει τού σκοτωμού. Όνειρα - επαναστατών - γλυκά. Μα κάποια στιγμή ξυπνάνε και, σα να τους τσίμπησε μύγα, ανάβουν τα αίματα. Γυρίζω στον Νετσάγιεφ να ρωτήσω τι τρέχει - να πει κάτι, ό,τι να ναι, ένα ανέκδοτο έστω ν΄ αλαφρύνει λίγο το κλίμα - μα απάντηση δε παίρνω. Τελικά ούτε Νετσάγιεφ υπάρχει, ούτε Λιερόφ, ούτε κανένας - όλοι είμαστε σκεπτομορφές!

Ε. 

Πρώτα Μωυσής, μετά Στάλιν. Σήμερα ποιος θα μάς οδηγήσει στη γη τής επαγγελίας; Ή μήπως έχουμε ήδη φτάσει και δεν το ΄χουμε καταλάβει; Αναλογίζομαι τα λόγια του Μπρεχτ «αλίμονό μας αν χρειαζόμαστε ήρωες» και νοιώθω μπερδεμένος. Τρεις κι΄ ο κούκος απομείναμε, στριμωγμένοι σ΄ ένα ταξί στο δρόμο για το αεροδρόμιο, και δε λέει ακόμα να ξημερώσει. Ομίχλη και ψιλόβροχο.

ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΝΕΟ ΚΙΘΑΡΙΣΤΑ (Ιαν 2017)

ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΝΕΟ ΚΙΘΑΡΙΣΤΑ

                             εργάσιμου

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

Αποφάσισες να μάθεις κιθάρα. «Πανεύκολο! όλοι κάτι λίγο κουτσοπαίζουν» θα ακούσεις από τον ένα. «Δύσκολο, εγώ δε τα κατάφερα» από τον άλλο. Και οι δύο έχουν το δίκιο τους.

 Για να μάθεις κιθάρα χρειάζονται (εκτός από τη κιθάρα) δύο: Εξάσκηση και (καλό) αυτί. Η εξάσκηση είναι απολύτως απαραίτητη, χωρίς αυτή δεν θα μάθεις, θέλει υπομονή και επιμονή. Το καλό αυτί βοηθάει. Αυτός που έχει καλό αυτί μπορεί και ξεχωρίζει τις νότες, τον διαφορετικό ήχο τής μίας από τής άλλης, πράγμα που δεν είναι δεδομένο σε όλους τους ανθρώπους και στον ίδιο βαθμό. Να ξέρεις ότι το αυτί είναι κι' αυτό ένα όργανο (σα τη φωνή) και εξασκείται, «δουλεύεται» όπως λέμε. Για να μάθεις χρειάζεται και ένα τρίτο, το σπουδαιότερο: Να αγαπήσεις τη κιθάρα. Μόνο τότε θα παίζεις - εξασκείσαι ατέλειωτες ώρες επειδή εσύ το θέλεις και σού αρέσει, και όχι επειδή «πρέπει» για να μάθεις.

Πριν αρχίσεις να μαθαίνεις κιθάρα, μάθε να κουρδίζεις τη κιθάρα. Εκμάθηση με ξεκούρδιστο όργανο δεν γίνεται. Πάντα πριν αρχίζεις να παίζεις μη ξεχνάς να τσεκάρεις αν η κιθάρα σου είναι (σωστά) κουρδισμένη. Πώς κουρδίζεται; Με ένα κουρδιστήρι. Είναι πανεύκολο. Κατά σειρά από τη ψιλή - πρίμα, στη χοντρή - μπάσα χορδή: 1η-μι («καντίνι»), 2η-σι, 3η-σολ, 4η-ρε, 5η-λα, 6η-μι (μπάσο).

Στη λατινική σημειογραφία που έχει επικρατήσει, και θα χρησιμοποιώ από δω και πέρα, οι νότες έχουν ως εξής: ντο-C, ρε-D, μι-E, φα-F, σολ-G, λα-A, σι-B. Δηλαδή η κιθάρα κουρδίζεται:1η-E, 2η-B, 3η-G, 4η-D, 5η-A, 6η-E.

Φαίνεται αστείο, μα το κούρδισμα είναι πρόβλημα σε πολλούς κιθαρίστες: Είπαμε, πριν αρχίσεις να παίζεις τσέκαρε αν είναι κουρδισμένο το όργανο και, αν δεν είναι, κούρδισέ το. Προσοχή όμως, κούρδισε καλά μία φορά και άρχισε να παίζεις. Μη το σκαλίζεις συνεχώς «ξανακουρδίζοντας» μία - μία τις χορδές σφίγκοντας και ξεσφίγκοντάς τες. Το μόνο που θα καταφέρεις είναι να σού φαίνεται συνεχώς η κιθάρα ξεκούρδιστη!   Όταν το αυτί σου εξασκηθεί το κούρδισμα θα γίνει για σένα παιχνιδάκι, και χωρίς κουρδιστήρι.

 Το μπράτσο της κιθάρας χωρίζεται σε διαστήματα που λέγονται «τάστα». Μετρώντας τα τάστα στη ταστιέρα, αρχίζοντας από αυτό κοντά στα κλειδιά ανεβαίνοντας προς το ηχείο, έχουμε 1ο, 2ο, 3ο κ.ο.κ. τάστο και τις αντίστοιχες «θέσεις» στη ταστιέρα.

 

Στη κιθάρα παίζουμε «ακόρντα» ή «ακοπανιαμέντα» ή «συγχορδίες» δηλαδή περισσότερες από μία νότες μαζί που ακούγονται - συνηχούν ταυτόχρονα. Με τα ακόρντα μπορούμε να συνοδέψουμε ένα σκοπό (μελωδία) που τραγουδάμε, ή παίζουμε στη κιθάρα μας μαζί με τα ακόρντα, ή τραγουδάει - παίζει κάποιος άλλος. Στη πράξη για να φτιάξουμε ένα ακόρντο πιέζουμε με τα δάχτυλα του αριστερού χεριού τις χορδές στα τάστα, και μετά για να ακουστεί τις χτυπάμε με τα δάχτυλα τού δεξιού χεριού.

Αποφάσισα να γράψω τις «οδηγίες προς νέο κιθαρίστα» με ερέθισμα τις ερωτήσεις που δέχομαι χρόνια τώρα από φίλους και γνωστούς τού τύπου «πώς το 'παιξες αυτό;», «πώς σου' ρθε;», το 'χεις «βγάλει;», «πώς τα βρίσκεις αμέσως;», το' χεις «προβάρει;», το «ξέρεις;», τα «θυμάσαι;» «πώς;» (με έκπληξη), προκειμένου να λύσω επιτέλους τις απορίες τους. Αν μπορέσουν να βοηθήσουν και τις αδερφές ψυχές (έτσι τους νοιώθω) νέους κιθαρίστες, τότε ακόμα καλύτερα. Οι οδηγίες αυτές δεν απευθύνεται σε κάποιον που θέλει να μάθει ένα δύο συγκεκριμένα κομμάτια - αυτός δεν τις χρειάζεται, μπαίνει στο internet και τα μαθαίνει. Απευθύνεται στο φιλόδοξο κιθαρίστα που ξεκινάει και θέλει να μάθει το όργανο έτσι ώστε να μπορεί να παίζει όποιο τραγούδι ή σκοπό αγαπάει και μάλιστα ει δυνατόν στην ατάκα, χωρίς πρόβα, χωρίς σημειώσεις ή σκονάκια, χωρίς να το «ξέρει», χωρίς να είναι αναγκασμένος να «θυμάται» τα ακόρντα (που αν τα «θυμάται» σίγουρα κάποια στιγμή θα τα ξεχάσει και θα μείνει άφωνος ιχθύς…)  Αυτό δεν είναι εύκολο. 

ΑΚΟΡΝΤΑ: ΕΙΚΟΝΕΣ ΣΤΗ ΤΑΣΤΙΕΡΑ

Τα ακόρντα δημιουργούν συγκεκριμένες εικόνες (οπτικά σχήματα) στη ταστιέρα. Βασικά σχήματα είναι τα:

Ε     : μι   (ματζόρε)

A     : λα  (ματζόρε)

C     : ντο (ματζόρε)

Και τα αντίστοιχα μινόρε

Em  : μι μινόρε

Am  : λα μινόρε

Cm  : ντο μινόρε

    

Εξάσκηση:

1) Κοίταξε τα σχήματα με προσοχή ώστε να σού εντυπωθούν οπτικά. Είναι σημαντικό γιατί τα σχήματα αυτά επαναλαμβάνονται.

2) Μάθε να παίζεις πολύ καλά τα παραπάνω ακόρντα. Μέσα στο κύκλο είναι το δάχτυλο με το οποίο θα πατάς τη χορδή. 1:δείκτης, 2:μέσος, 3:παράμεσος, 4:μικρός. (Η δακτυλοθεσία είναι ενδεικτική και όχι αυστηρά περιοριστική. Ζητούμενο είναι ο ήχος κάθε νότας να ακούγεται πεντακάθαρος χωρίς θαμπάδες και τριξίματα ανεξάρτητα του πώς πιάνεις τ’ ακόρντα).

3) Παίξε τα ματζόρε ακόρντα συνεχόμενα ως εξής: 4 ισόχρονα χτυπήματα του δεξιού χεριού το κάθε ακόρντο (στην αρχή πολύ αργά και προοδευτικά αυξάνοντας ταχύτητα) αλλάζοντας E, Α, C. Επανέλαβε όσο χρειάζεται μέχρι ν' ακούγονται τ' ακόρντα πεντακάθαρα χωρίς θαμπάδες και τριξίματα. Πρόσεχε οι αλλαγές από το ένα ακόρντο στο άλλο να γίνονται μέσα στο χρόνο, πάντα ισόχρονα.

4) Παίξε τα μινόρε ακόρντα συνεχόμενα με τον ίδιο τρόπο αλλάζοντας Em, Αm, Cm. Επανέλαβε…

5) Παίξε τα ακόρντα με τον ίδιο τρόπο αλλάζοντας E, Em, A, Αm, C, Cm. Επανέλαβε…

Δώσε βάση στα παρακάτω, ισχύουν και για τη συνέχεια:

1ο): Δεν ενδιαφέρει η ταχύτητα - δηλαδή το πόσο γρήγορα ή όχι κάνεις τις αλλαγές από το ένα ακόρντο στο άλλο, αλλά το να γίνονται σωστά, δηλαδή ισόχρονα και πάντα μέσα στο χρόνο (ποτέ «χύμα»). 

2ο): Θα το επαναλάβω, φρόντισε ο ήχος σου να είναι πεντακάθαρος χωρίς θαμπάδες και τριξίματα.

Μόνο όταν καταφέρεις αυτά τα δύο θα είσαι έτοιμος να πάς παρακάτω.

ΜΠΑΡΕ

Είσαι έτοιμος λοιπόν!

Τα ακόρντα που έμαθες λέμε ότι παίζονται σε «ανοιχτή θέση» γιατί περιλαμβάνουν χορδές (νότες) που ακούγονται ελεύθερες (ανοιχτές).

Τα σχήματα αυτά επαναλαμβάνονται στη ταστιέρα (το ίδιο σχήμα στη 1η θέση, στη 2η, στη 3η κ.ο.κ.)

Στις παρακάτω εικόνες φαίνονται τα ακόρντα που προκύπτουν από αυτά που ήδη έμαθες αν τα πιάσουμε στη 1η θέση. Μέσα στο κύκλο είναι κατά τα γνωστά το δάχτυλο με το οποίο θα πατάς τη χορδή. Εάν δάχτυλο σε ένα ακόρντο πατάει περισσότερες από μία χορδές λέμε ότι το ακόρντο αυτό παίζεται «μπαρέ».

Τα ματζόρε:

και τα μινόρε:

Εναλλακτικά το Bb χωρίς μπαρέ:

Εξάσκηση:

1) Μάθε να παίζεις πολύ καλά τα ακόρντα αυτά στις θέσεις 1έως 5.

2) Παίξε τα ματζόρε ακόρντα όπως αυτά στην ανοιχτή θέση, στις θέσεις 1 έως 5.

3) Παίξε τα μινόρε ακόρντα όπως αυτά στην ανοιχτή θέση, στις θέσεις 1 έως 5.

4) Παίξε τα ακόρντα συνεχόμενα όπως αυτά στην ανοιχτή θέση, στις θέσεις 1 έως 5 αλλάζοντας από ματζόρε σε μινόρε.

Παίξε τα μπαρέ πολλές φορές, τόσες όσες χρειάζεσαι ώστε να δυναμώσει το δάχτυλο που πιάνει το μπαρέ και ο ήχος να βγαίνει πεντακάθαρος. Είπαμε, αργά και σωστά - όχι μπουρδουκλώματα.

«ΣΥΝΕΧΕΙΑ» ΤΩΝ ΑΚΟΡΝΤΩΝ ΣΤΗ ΤΑΣΤΙΕΡΑ - ΑΝΑΣΤΡΟΦΕΣ

Αν κατάφερες τα προηγούμενα είσαι έτοιμος για περισσότερα.

Κάθε  ακόρντο «συνεχίζεται» (επαναλαμβάνεται σε διαφορετική θέση) στη ταστιέρα.

Οι νότες τού ακόρντου δεν είναι με την ίδια σειρά, αλλά, ανάλογα με τη θέση (πιάσιμο) η σειρά τους αλλάζει. Λέμε ότι έχουμε «αναστροφές» του ίδιου ακόρντου.

Π.χ. οι αναστροφές του Ε από «ανοιχτή» μέχρι 9η θέση:

Παρατήρησε ότι το Ε στη 2η θέση (πάνω δεξιά) είναι ίδιο σχήμα με το D στην ανοιχτή θέση (κάτω).

Παρατήρησε ότι:

Tο Ε στη 4η θέση είναι ίδιο σχήμα με το C στην ανοιχτή θέση.

Το Ε στην 7η θέση είναι ίδιο σχήμα με το Α στην ανοιχτή θέση.

Το Ε στην 9η θέση είναι ίδιο σχήμα με το G στην ανοιχτή θέση (κάτω).

Οι αναστροφές του Εm από «ανοιχτή» μέχρι 9η θέση:

  

 

Αντιπαρέβαλλε:

Το Em (ανοιχτή θέση - 2η εικόνα) με το Ε (1η θέση )

Το Em (2η θέση - 3η εικόνα) με το Ε (2η θέση - 3η εικόνα)

Το Em (πάνω δεξιά) με το Ε (2η θέση - 4η εικόνα)

Παρατήρησε ότι το Εm στη 2η θέση (πάνω δεξιά) είναι ίδιο σχήμα με το Dm στην ανοιχτή θέση (κάτω).

 Αντιπαρέβαλλε:

Το Em (πάνω αριστερά)  με το Ε (4η θέση )

Το Em (7η θέση) με το Ε (7η θέση )

Το Em (9η θέση) με το Ε (9η θέση)

Παρατήρησε ότι το Εm στη 9η θέση είναι ίδιο σχήμα με το Gm στην ανοιχτή θέση (κάτω).

Από τη 12η θέση και μετά τα ακόρντα επαναλαμβάνονται ίδια (τα Ε και Εm στη 12^η θέση είναι ίδια σχήματα με αυτά στην ανοιχτή θέση κ.ο.κ.)

Εξάσκηση:

1) Μάθε να τα παίζεις τις αναστροφές του Ε, πρώτα τις ματζόρε κι' έπειτα τις μινόρε, από ανοιχτή έως 9η θέση. Παίξε τις τόσες φορές όσες χρειάζεσαι να σού εντυπωθούν οπτικά τα πιασίματα στη ταστιέρα. Όταν τα μάθεις θα τα παίζεις στα τυφλά!

2) Παίξε τις σε κάθε θέση αλλάζοντας από ματζόρε σε μινόρε (2+2 ισόχρονα χτυπήματα).

3) Παίξε τις (ένα χτύπημα η κάθε μία) έτσι ώστε η ψηλότερη νότα της κάθε αναστροφής να σχηματίζει μελωδική γραμμή με την επόμενη. Δώσε βάση στις αναστροφές που η ψηλότερη νότα τους παίζεται στη χορδή μι (καντίνι). 

4) Παίξε τις μία μία νότα (από τη χαμηλή στη ψηλή) τελειώνοντας κάθε φορά στη ψηλή νότα της επόμενης (ψηλότερης) αναστροφής.

5) Άλλαξε θέση και ανέβα ένα ημιτόνιο από το Ε και πήγαινε στο F κ.ο.κ. Ψάξε, βρες και παίξε τις αναστροφές σε όλους τους τόνους.

Έπηξες; Να θυμάσαι ότι αν φιλοδοξείς να μάθεις το όργανο η γνώση των αναστροφών είναι απαραίτητη.

ΣΥΓΓΕΝΙΚΑ ΑΚΟΡΝΤΑ - ΟΜΑΔΕΣ

Μαθαίνεις κιθάρα για να παίζεις κομμάτια, ακριβέστερα για να μπορείς να παίζεις τα ακόρντα που έχουν. Τα ακόρντα κάθε κομματιού δεν είναι στη τύχη μα συγγενικά μεταξύ τους. 

 Λίγα περί μουσικής θεωρίας για να γίνει κατανοητό τι σημαίνει «συγγενικά»:

Ας αριθμήσουμε τις νότες μιας κλίμακας: I - II - III - IV - V - VI - VII

Τα συγγενικά ακόρντα είναι:

I          1η ματζόρε ή αλλιώς: τονική

II m      2η μινόρε

III m     3η μινόρε

IV         4η ματζόρε

V          5η ματζόρε

VI m     6η μινόρε ή αλλιώς: σχετική μινόρε

VII mb5  (δες παρακάτω «παράξενα ακόρντα»)

Αν πάρουμε π.χ. τη κλίμακα του C που έχει τις νότες

I     C

II    D

III   E

IV   F

V    G

VI   A

VII  B

τα «συγγενικά» ακόρντα είναι:

I            C

II m       Dm

III m      Em

IV          F

V           G

VI m      Am (σχετική μινόρε του C)

VII mb5  Bmb5

με άλλα λόγια ένα κομμάτι σε τόνο C θα έχει κάποια από τα παραπάνω ακόρντα.

Με την ίδια λογική ένα κομμάτι σε τόνο G θα έχει κάποια από τα ακόρντα: G, Am, Bm, C, D, Em, Fmb5  (κ.ο.κ.)

Ομαδοποιώντας τα συγγενικά ακόρντα προκύπτουν οι ομάδες:

I - IV

I - IV - V

I - VI m -II m - V

I - VI m - IV - V

I - II m - IV - V

I - II m - III m - IV – V

Ι - ΙΙΙ m - II m - V

Ι - ΙΙΙ m - IV - V

Δηλαδή π.χ. σε τόνο C, καθεμία από τις παραπάνω ομάδες έχει τ' ακόρντα:

Η ομάδα     (  I - IV ) :                      C, F

    "             ( I - IV - V) :                  C, F, G

    "             ( I - VI m -II m - V) :       C, Am, Dm, G

    "             ( I - VI m - IV - V) :           C, Am, F, G

    "             ( I - II m - IV - V) :            C, Dm, F, G

    "             ( I - II m - III m - IV – V) :   C, Dm, Em, F, G

    "             ( Ι - ΙΙΙ m - II m - V) :         C, Em, Dm, G

    "             ( Ι - ΙΙΙ m - IV - V) :            C, Em, F, G

Οι παραπάνω ομάδες είναι ενδεικτικές. Το πόσα και ποια συγγενικά ακόρντα έχει ένα κομμάτι, καθώς και η σειρά με την οποία αυτά παίζονται, εξαρτώνται από τη μελωδία του.

Σημείωσε πως ένα κομμάτι δεν αρχίζει απαραίτητα από τη τονική (π.χ. αν το παίζουμε σε τόνο C ματζόρε δεν αρχίζει απαραίτητα από το ακόρντο C ματζόρε). Μπορεί να ξεκινάει από οποιοδήποτε ακόρντο - π.χ. από τη σχετική μινόρε.  

Εξάσκηση:

1) Βρες τα συγγενικά ακόρντα σε όλους τους τόνους αρχίζοντας από τον C. Φρόντισε τα ακόρντα να είναι σε κοντινή θέση το ένα με τ' άλλο.

2) Βρες και παίξε (ένα χτύπημα του δεξιού χεριού σε κάθε ακόρντο ισόχρονα ανά ζευγάρι και επανέλαβε) τη σχετική μινόρε σε όλους τους τόνους αρχίζοντας από τον C ως εξής: C - Am, D - Bm, E - Dbm κ.ο.κ. Άκου προσεκτικά τη «πτώση» από τη τονική στη σχετική μινόρε να εξασκηθεί το αυτί σου.

3) Βρες και παίξε σε όλους τους τόνους αρχίζοντας από τον C τις παρακάτω ομάδες ακόρντων φροντίζοντας τα ακόρντα να είναι σε κοντινή θέση το ένα με τ' άλλο,

ως εξής (στη παρένθεση ισόχρονα χτυπήματα):

I - IV - I - IV              (2-2-2-2) επανέλαβε

I - IV - V                    (2-2-4) …

I - VI m -II m - V         (2-2-2-2) …

I - II m - IV - V           (2-2-2-2) …

I - II m - III m - IV - V  (2-2-2-1-1) …

Ι - ΙΙΙ m - II m - V       (2-2-2-2) …

Ι - ΙΙΙ m - IV - V         (2-2-2-2) …

Παρατήρησε ότι σε όλες τις παραπάνω ομάδες (πλην της πρώτης) το τελευταίο ακόρντο (μετά από το οποίο επαναλαμβάνεις τη σειρά γυρνώντας στη τονική) είναι η Vη. Η Vη αυτή παίζεται συνήθως έβδομη Π.χ. σε τόνο C θα παιχτεί G7  (Δες παρακάτω: «έβδομες»)

Σημαντικό: Μη παίζεις μηχανικά. Παίζε με όρεξη και πάντα άκουγε τι παίζεις - να μη κοιμάται τ' αυτί σου!

Η ΚΛΙΜΑΚΑ ΜΕ ΑΚΟΡΝΤΑ

 Π.χ. η κλίμακα του Ε παιγμένη με (τα «συγγενικά» της) ακόρντα:

            α' τρόπος                                                                      

          β' τρόπος 

                                                 

Παρατήρησε ότι:

Στη πρώτη εικόνα  η κλίμακα ξεκινάει με Ε σε ανοιχτή θέση και καταλήγει σε Ε στη 12η θέση (ίδιο σχήμα με αυτό στην ανοιχτή). Οι ψηλότερες νότες των ακόρντων σχηματίζουν μια μελωδική γραμμή (αυτή της κλίμακας).

Στη δεύτερη εικόνα ξεκινάει με την αναστροφή του Ε στη 2η θέση και καταλήγει Ε στη 14η θέση (ίδιο σχήμα με αυτό στη 2η - η δακτυλοθεσία του αναγράφεται αλλά δεν εμφανίζεται στη ταστιέρα). Και εδώ οι ψηλότερες νότες των ακόρντων σχηματίζουν μια μελωδική γραμμή (οι χαμηλότερες σχηματίζουν τη κλίμακα).

Να θυμάσαι πως οι αλλαγές των ακόρντων ακούγονται ωραιότερα όταν οι ψηλότερες νότες τους δημιουργούν μία μελωδική γραμμή.

Στη πρώτη εικόνα όλα τα ακόρντα παίζονται στην αναστροφή 1η - (3η - 5η - 1η) ενώ στη δεύτερη στην αναστροφή 1η - (5η - 1η - 3η). Δες και αντιπαρέβαλε με παρακάτω «πώς χτίζονται τα ακόρντα».

Στα παρακάτω ακόρντα η χαμηλότερη νότα σχηματίζει μια κατιούσα μελωδική γραμμή (κλίμακα του Α):

και επανάληψη απ' την αρχή (Α στη 5η θέση).

Εξάσκηση:

1) Παίξε τη κλίμακα του Ε με ακόρντα (ένα χτύπημα ισόχρονα κάθε ακόρντο) και με τους δύο τρόπους. Παρατήρησε τις θέσεις να σού εντυπωθούν.

2) Παίξε τη κλίμακα του C με ακόρντα όπως αυτή του Ε αρχίζοντας από την ανοιχτή θέση. Ψάξε και προσπάθησε τις υπόλοιπες.

3) Παίξε τη κατιούσα κλίμακα του Α με ακόρντα όπως παραπάνω (ένα χτύπημα ισόχρονα κάθε ακόρντο). Ψάξε και προσπάθησε τις υπόλοιπες.

ΜΕΤΑΤΡΟΠΙΕΣ

Λίγα ακόμα περί μουσικής θεωρίας:

Σε ένα κομμάτι μπορεί να υπάρχουν περαστικά και άλλα ακόρντα πέρα από αυτά τού τόνου του, οπότε μιλάμε περί «μετατροπίας» (προσωρινή αλλαγή τόνου μέσα στο κομμάτι). Συνηθισμένες μετατροπίες είναι:

Αντί VI m (σχετική μινόρε) > VI

Αντί II m  (δεύτερη μινόρε) > II

Αντί III m  (τρίτη μινόρε)    > III

Αντί I (ματζόρε)                 > I m (μινόρε)  

Αντί I m (μινόρε)                >  I (ματζόρε)

Δηλαδή ένα κομμάτι π.χ. στο τόνο C, μπορεί να έχει τις παρακάτω μετατροπίες:

Η σχετική μινόρε του Am να γίνει Α.

Η δεύτερη μινόρε του Dm να γίνει D.

Η τρίτη μινόρε του Em να γίνει E.

Από C να γίνει Cm.

Από Cm να γίνει C.

κ.ο.κ.

Εξάσκηση:

1) Βρες τις παραπάνω μετατροπίες σε όλους τους τόνους (όπως στο C).

2) Παίξε (από δύο ισόχρονα χτυπήματα σε κάθε ακόρντο) σε όλους τους τόνους αρχίζοντας από τον C τις παρακάτω ομάδες ακόρντων με μετατροπίες (οι μετατροπίες με έντονα στοιχεία σε παρένθεση): 

I - (VI) - II m - V   επανέλαβε

I - (VI) - (II) -  V  … 

I - VI m - (II) - V  …

I - IV -   (II) -  V   …  

Ι - (ΙΙΙ) - VI m - IV …

I - (III) - IV -   (II)  …  

ΚΥΚΛΟΣ 4ης

Μέχρι τώρα έμαθες ότι ένα κομμάτι έχει τα ακόρντα τού τόνου του, άντε μπορεί και κάποιες μετατροπίες.

Πέρα από τα προηγούμενα υπάρχει και ο λεγόμενος «κύκλος 4ης», ένα κομμάτι μπορεί να είναι «χτισμένο» πάνω σ' αυτόν. Στο κύκλο 4ης το επόμενο ακόρντο είναι η 4η του προηγούμενου:

    C - F - Bb - Eb - Ab - Db -  F# - B - E - A - D - G - (C)

 

(με αντίστροφη φορά προκύπτει ο κύκλος 5ης).

Συνηθισμένη σειρά ακόρντων που θα συναντήσεις σε κομμάτια βασισμένα στο κύκλο 4ης είναι:

Αρχίζοντας από C:   (Cm - Fm - Bb - Eb - Ab - Db - G)  και επανάληψη.

Κατ΄ αντιστοιχία αρχίζοντας από F:  (Fm - Bbm - Eb - Ab - Db - F#  - C) και επανάληψη.

κ.ο.κ.

Εξάσκηση:

1) Βρες τα ακόρντα του κύκλου 4ης σε όλους τους τόνους αρχίζοντας από C και παίξε τα ως εξής:

4 ισόχρονα χτυπήματα κάθε ακόρντο και στο τελευταίο 8. Παίξε τα πρώτα κατεβαίνοντας στη ταστιέρα (π.χ. αρχίζοντας από C: Τα Cm και  Fm στην 8η θέση, τα Bb και Eb στην 6η, τα Ab και Db στην 4η, το G στην 3η και επανάληψη) και έπειτα σε αναστροφές (π.χ. Cm και Fm στην 8η, Bb στη 10η, Eb στην 11η, το Ab στην 8η, το Db στην 9η, το G στην 7η και επανάληψη). Παίξε τα σε όσο περισσότερους συνδυασμούς αναστροφών μπορείς σε όλη τη ταστιέρα. Παρατήρησε τα πιασίματα των αλλαγών στις 4ες να σού εντυπωθούν, και άκου να συνηθίσει το αυτί σου τη χαρακτηριστική διαδοχή ήχων που δημιουργούν οι αλλαγές. Θα συναντήσεις τον κύκλο 4ης σε πολλά κομμάτια.

Αρχίζοντας από C μπορείς να βάλεις τα εναλλακτικά ακόρντα:  αντί Cm > C,  αντί Db >  Dm7b5 (δες παρακάτω  «πώς χτίζονται τα ακόρντα»).

Παρατήρησε ότι πάντα το τελευταίο ακόρντο (μετά από το οποίο επαναλαμβάνεις από την αρχή το κύκλο) είναι η Vη του πρώτου ακόρντου. Η Vη αυτή παίζεται συνήθως έβδομη (π.χ. αρχίζοντας από C: G7, αρχίζοντας από F: C7, κ.ο.κ. δες παρακάτω  «έβδομες»).

Δες για τον κύκλο 4ης και παρακάτω «ακόρντα με κοινή νότα».

ΠΩΣ ΧΤΙΖΟΝΤΑΙ ΤΑ ΑΚΟΡΝΤΑ

Λίγα ακόμα περί μουσικής θεωρίας:

Κάθε ακόρντο περιλαμβάνει τη 1η, 3η και 5η νότα της κλίμακας. Ανάλογα με τη σειρά που βρίσκονται η 1η, 3η και 5η νότα της κλίμακας μέσα στο ακόρντο, έχουμε τις τρεις αναστροφές του ίδιου ακόρντου: 1-3-5, 3-5-1 και 5-1-3.

Π.χ. το C (ματζόρε) έχει τις νότες C, E, G ενώ το Cm έχει τις νότες C, Eb, G (παρατήρησε ότι η μόνη διαφορά μεταξύ ματζόρε και μινόρε είναι ότι η 3η νότα της κλίμακας κατεβαίνει στο μινόρε κατά ένα ημιτόνιο).

Κάθε άλλη επιπλέον νότα πέρα από αυτές της 1ης, 3ης και 5ης βαθμίδας μεταβάλλει το όνομα του ακόρντου.

Έχουμε λοιπόν για τα ματζόρε (τα ίδια ισχύουν και για τα μινόρε) ανάλογα με τις βαθμίδες που προστίθενται, π.χ. στο C τα παρακάτω ακόρντα :

(1+3+5)                   : C                       

      "      + 4             : Csus4  ή  C+4 

      "      + 6             : C6   (έκτη)

      "      + b7           : C7  (έβδομη)

      "      + b7 + 2      : C9   (ένατη)

      "      + b7 + 2 + 4 : C11  (εντέκατη)

      "      + b7 + 2 + 6 : C13   (δέκατη τρίτη)

      "      + b7 + b2    : C7b9

      "      + b7 + #2    : C7#9

      "      + b7 + 4      : C7sus4

      "      + 7              : Cmaj7  ή  CΔ   (μεγάλη έβδομη)

      "      + 7 + 2        : Cmaj7/9  ή  CΔ/9

       "     + 2              : Cadd9  ή  C+9  

 1+3+b5        : Cb5        (ελαττωμένη 5η)

1+3+#5        : Caug ή C+  (αυξημένη 5η)

1+3+b5+7     : C7b5

1+3+#5+7     : C7aug ή C7+

1+b5+6+#9   : Cdim ή Co  (ντιμινουίτα)

ΕΒΔΟΜΕΣ

Οι αναστροφές του Ε7 στη Ε καντίνι:

Οι δύο τελευταίες είναι εναλλακτικά πιασίματα (αντί αυτών στη 2η και στη 5η θέση αντίστοιχα).

Οι αναστροφές του Ε7 στις μεσαίες χορδές:

 

Η τελευταία είναι εναλλακτικό πιάσιμο (αντί αυτού στη 5η θέση).



Οι αναστροφές του Ε7 στις μπάσες χορδές:

Η τελευταία είναι εναλλακτικό πιάσιμο (αντί αυτού στη 9η θέση).

Εξάσκηση:

1) Μάθε πολύ καλά τις αναστροφές του Ε7 όπως παραπάνω.

2) Ψάξε, βρες και παίξε τις υπόλοιπες. 

3) Ψάξε, βρες και παίξε τις αναστροφές του Em7 όπως παραπάνω και στη συνέχεια τις υπόλοιπες.

4) Παίξε τη κλίμακα του Ε με ακόρντα και με τους δύο τρόπους αντικαθιστώντας τα μινόρε ακόρντα με έβδομες (m7).

Δώσε βάση στις έβδομες. Χρησιμοποιούνται συνέχεια. Πέρα από αυτό, όπως θα παρατήρησες προηγούμενα στο «πως χτίζονται τα ακόρντα», πάνω σε αυτές «πατάει» μια μεγάλη ομάδα ακόρντων.

ΝΤΙΜΙΝΟΥΙΤΕΣ

Παρατήρησε ότι η ίδια ντιμινουίτα επαναλαμβάνεται ανά τρία τάστα. Έχουμε δηλαδή μόνο τρία ακόρντα dim:

Η Cdim είναι ίδια με τις Adim, Ebdim και F#dim.

Η Dbdim είναι ίδια με τις Bbdim, Edim και Gdim.

Η Ddim είναι ίδια με τις Bdim, Fdim και Abdim.

Τρία διαφορετικά πιασίματα των dim: Δες τις παραπάνω εικόνες. Είναι οι 4φωνες επαναλήψεις της ίδιας dim, στην αριστερή εικόνα στη Ε καντίνι, στη μεσαία στις μεσαίες χορδές και στη δεξιά στις μπάσες.

Εξάσκηση:

Παίξε τις (ένα χτύπημα ισόχρονα κάθε dim) όπως στις παραπάνω εικόνες μέχρι να τις μάθεις πολύ καλά.

«ΠΑΡΑΞΕΝΑ» ΑΚΟΡΝΤΑ

 Μιλάω για αυτά με τα «μακριά» ονόματα. Κι' ας φαίνονται «κάπως», για σένα πλέον δεν έχουν τίποτα παράξενο.

Σε κάθε ευκαιρία ψάχνε στο Internet  τα πιασίματα σε όλη τη ταστιέρα. Ανάλυε μία μία τις νότες κάθε πιασίματος να καταλάβεις πως χτίζεται.

Θα παρατηρήσεις ότι σε κάποια πιασίματα παραλείπεται η 5η βαθμίδα. Η 5η στα πιασίματα που έχουν πολλές νότες παραλείπεται αναγκαστικά. Τα πιασίματα περιλαμβάνουν συνήθως – όχι πάντα - τη 1η (τονική - από την οποία παίρνει το όνομά του το ακόρντο) και πάντα τη 3η (από την οποία καθορίζεται αν είναι ματζόρε ή μινόρε). Σε αυτές «κολλάνε» οι βαθμίδες που προσθέτουν στο ακόρντο το «ιδιαίτερο» ηχόχρωμα που αποζητάμε (π.χ. 7, 9, maj7, b9 κ.ο.κ.)  Εάν σε κάποιο πιάσιμο δεις να παραλείπεται η τονική τότε υπονοείται ότι αυτή παίζεται από κάποιο άλλο όργανο (συνήθως το μπάσο).

Θα παρατηρήσεις επίσης ότι ίδια πιασίματα έχουν διαφορετικό όνομα.

H 6 (ματζόρε) είναι ίδιο πιάσιμο με την m7.

Η dim είναι ίδιο πιάσιμο με την 7b9 και το mb5

Η m6 είναι ίδιο πιάσιμο  με τη m7b5 και την 9 (ματζόρε).

H maj7 είναι ίδιο πιάσιμο με τη m9.

H 13 είναι ίδιο πιάσιμο με τη m6/9.

…

Π.χ. δες τα παρακάτω:

            

           


Ta «παράξενα» ακόρντα χρησιμοποιούνται ευρύτατα σαν εναλλακτικά ακόρντα άλλων. Π.χ. αντί C παίζουμε Cmaj7 ή C6 ή C6/9, αντί C7 παίζουμε C9, ή C7b9, ή C13…

Μην αγχώνεσαι και κυρίως μη προσπαθήσεις να τα αποστηθίσεις μια κι' έξω γιατί θα πήξεις και θ' απογοητευτείς. Θα τα μάθεις αργά και σταδιακά παίζοντάς τα σε κομμάτια.

Σημασία σ' όλα αυτά δεν έχει η αποστήθιση (εντάξει έμαθες ότι το τάδε ακόρντο πιάνεται έτσι σε μία θέση – αλλά πώς θα το χρησιμοποιήσεις; πού θα το παίξεις;) Σημασία έχει πώς συνδέονται με τα υπόλοιπα ακόρντα κατά το παίξιμο. Μη βιάζεσαι, οι συνδέσεις προϋποθέτουν πολύ καλή γνώση αναστροφών των «παράξενων» ακόρντων σε όλη τη ταστιέρα και εμπειρία. Επιπλέον, ακούσματα: Άκου μουσική, πολύ μουσική - αυτή που σ' αρέσει μα καλό είναι να μη βάζεις στεγανά. (Τα ακούσματά σου θα είναι η δεξαμενή από την οποία κάθε φορά θα παίρνεις για να παίξεις τα δικά σου. Όσο πιο γεμάτη, τόσο καλύτερο).  Να θυμάσαι πως η κιθάρα «κατακτιέται» αργά, χτίζεις πετραδάκι - πετραδάκι, αλλά ό, τι καταφέρεις να κάνεις δικό σου ουδέποτε θα σ' αφήσει.

Εξάσκηση:

1) Παίξε τη κλίμακα του Ε με ακόρντα και με τους δύο τρόπους ως εξής:

 (Emaj7 – F#m7 –Abm7 – A6 – B6 – Dbm7 – Ebdim – E6/9)

2) Παίξε τη κλίμακα με ακόρντα όπως παραπάνω  σε όλους τους τόνους.

ΑΚΟΡΝΤΑ ΜΕ ΚΟΙΝΗ ΝΟΤΑ

Θυμάσαι ότι οι αλλαγές των ακόρντων ακούγονται ωραία όταν οι ψηλότερες νότες τους δημιουργούν μία μελωδική γραμμή. Το ίδιο συμβαίνει όταν η ψηλότερη νότα τους είναι κοινή.

 Π.χ. παρατήρησε τις παρακάτω αλλαγές:

H oμάδα (Im - IV ) στo Cm (ακόρντα Cm και F) με κοινή νότα τη νότα G:

            

 Η ίδια ομάδα με κοινή νότα τη νότα Eb:

            

H ομάδα (I - VI m -II m - V) στο τόνο C (ακόρντα C, Am, Dm, G) με κοινή νότα τη νότα Ε:

           

         

  

Η ομάδα ( I - (VI) - II m -  V ) στο τόνο G (ακόρντα G, E, A, D) με κοινή νότα τη νότα G:

          

 Η ομάδα (I - II m - IV - V) στο τόνο G (ακόρντα G, Em, C, D) με κοινή νότα τη νότα D:

            

 Η ομάδα ( VI m - (II)- IV - V ) στο τόνο D (ακόρντα Bm, E, G, A) με κοινή νότα τη νότα D:

         

Η ομάδα ( I - (VI) - II m - V ) στο τόνο F (ακόρντα F, D, Gm, C) με κοινή νότα τη νότα A:

       

    Ο κύκλος 4ης από Dm (ακόρντα Dm, Gm, C, F, Bb, Eb, A):

Παρατήρησε τα Dm, Gm7 έχουν κοινή νότα τη νότα F, τα C, Fmaj7 τη νότα E, και τα Bb, Ebmaj7, A7sus4 τη νότα D.  Άκουσε προσεκτικά τη πτώση από 7sus4 σε 7 (από νότα D σε Db).

Εξάσκηση:

1) Μάθε καλά τις παραπάνω ομάδες ακόρντων με κοινή νότα.

2) Βρες και παίξε τις ομάδες αυτές (τις δύο πρώτες από 4 ισόχρονα χτυπήματα σε κάθε ακόρντο και τις υπόλοιπες από 2) σε όλους τους τόνους. Φρόντισε τα ακόρντα να είναι σε κοντινή θέση το ένα με τ' άλλο.

3) Παίξε τον κύκλο 4ης όπως παραπάνω σε όλους τους τόνους (4 ισόχρονα χτυπήματα κάθε ακόρντο).

ΤΟ ΔΕΞΙ ΧΕΡΙ

Και το δεξί χέρι τι κάνει; Ένα, δύο ή τέσσερα χτυπήματα το κάθε ακόρντο και αυτό είναι όλο; Όχι βέβαια! Το δεξί χέρι «παίζει» το ρυθμό. Μπορεί να παίζει ρυθμικά κρατώντας το ρυθμό με ισόχρονα χτυπήματα, μπορεί να «μοιράζει» τις νότες του ακόρντου μέσα στο ρυθμό (αρπίσματα), μπορεί να παίζει νότα - νότα μια μελωδία, μπορεί όλα μαζί! Το δεξί χέρι δουλεύει όσο το αριστερό. Πάντα σε συνεργασία μαζί του.

Κι' όλα αυτά με πένα ή με δάχτυλα; Θα συμβούλευα το δεύτερο, πέντε πένες είναι προτιμότερες από μία. Εδώ βέβαια μπαίνει και το στυλ του καθενός, υπάρχουν πένες που πετάνε…  

Εξάσκηση:

 Άκου, βλέπε και παίζε. Μόνο αυτό.   

ΠΑΙΖΕ ΚΟΜΜΑΤΙΑ

Ακολούθησες τις οδηγίες τού εργάσιμου κατά γράμμα, τα έμαθες (σχεδόν) όλα και είσαι έτοιμος να παίξεις κομμάτια - αν δεν το' χεις κάνει ήδη!

Εξάσκηση:

Πιάσε ένα κομμάτι που σ' αρέσει και ακούγοντάς το από το YouTube προσπάθησε να το βγάλεις με τ' αυτί. Συγκεκριμένα κατά σειρά:

- Πρώτα προσπάθησε να βρεις τον τόνο και σε ποια ομάδα ακόρντων κινείται η μελωδία.

- Στη συνέχεια βρες τα ακόρντα και πού αλλάζουν.

- Τέλος, αφού έχεις κάνεις τα προηγούμενα, προσπάθησε να παίξεις τη μελωδία (συνήθως τη λέει ο τραγουδιστής), εάν μπορείς «ντύνοντάς» την με τα ακόρντα.

Εάν τα βρεις σκούρα μπορείς να ανατρέξεις στο internet, δεν θα σε συμβούλευα όμως. Η μασημένη τροφή δεν βοηθάει. Πιάνοντας ένα κομμάτι με το αυτί μπορεί να είναι χρονοβόρο, αλλά το κέρδος της εξάσκησης (αυτιού και χεριών) είναι μεγάλο. Έχε τη μασημένη τροφή μόνο για τα πολύ δύσκολα σε σένα και πάντα αφού προηγούμενα το έχεις βασανίσει μονάχος.

Αφού έχεις δουλέψει καλά ακόρντα και αναστροφές, αφού κάνεις τα παραπάνω και είσαι σίγουρος ότι «το' χεις», προσπάθησε να παίξεις τa κομμάτιa με τον δικό σου τρόπο, παραλλάσσοντας τη μελωδία, αλλοιώνοντας τον ρυθμό, βάζοντας εναλλακτικά ακόρντα… μη φοβηθείς, τόλμησέ το - όπως μπορείς και αισθάνεσαι.

Κάτι ακόμα, σημαντικό: Μη προσπαθείς να παραβγείς σε ταχύτητα και δεξιοτεχνία τον κιθαρίστα που ακούς. Στην αρχή φέρε τον ρυθμό στα μέτρα σου, δηλαδή παίξε το τραγούδι όσο γρήγορα εσύ μπορείς. Εάν μπορείς αργά δεν πειράζει, εάν μπορείς πολύ αργά ακόμα καλύτερα! Αρκεί να κρατάς ένα σταθερό ρυθμό και να μη βγαίνεις έξω από αυτόν. Ότι παίζεις, ακόρντα ή σόλο, πρέπει να' ναι μέσα στον - έστω πολύ αργό - χρόνο. Μην αγχώνεσαι για ταχύτητα, θα έρθει σταδιακά χωρίς να το καταλάβεις με τη τριβή. Παίζε πάντα κρατώντας ένα σταθερό ρυθμό με ήχο καθαρό. Όχι (δήθεν) γρήγορα, μπουρδουκλώνοντας δάχτυλα και ήχο, με τριξίματα και θαμπάδες, πότε γρήγορα και πότε αργά ανάλογα με πώς σε βολεύει, θα το ξαναπώ όχι «χύμα».

ΣΑΝ ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Θα παρατήρησες ότι δεν ασχολήθηκα καθόλου με κλίμακες πέρα από τα απολύτως απαραίτητα θεωρητικά για τη κατανόηση των ακόρντων. Δεν ασχολήθηκα γιατί στα ακόρντα παίζεται όλο το παιχνίδι! Ξέροντας καλά τα ακόρντα σε όλο το μπράτσο της κιθάρας δεν τις χρειάζεσαι, ή ακριβέστερα θα τις παίζεις στα παιξίματά σου χωρίς να τις ξέρεις! Άσε λοιπόν κατά μέρος τις κλίμακες (αν και είμαι βέβαιος ότι τη blues πεντατονική κλίμακα ήδη θα την έχεις παίξει - μείνε μόνο σ' αυτή). Μην αναλωθείς σε ατέλειωτα «μακαρόνια». Η τεχνική είναι χρήσιμη, μα με ρέγουλα. Κάνοντας με τις ώρες τεχνική θα αποκτήσεις ταχύτητα, μα θα μάθεις να παίζεις στο όργανο ασκήσεις και όχι μουσική - άσε που θα χαλάσεις και το αυτί σου! Κάνε τεχνική με μέτρο (5-10 λεπτά) πριν αρχίσεις να παίζεις, μόνο για ζέσταμα.

Σαν επίλογος λοιπόν… γιατί δεν τελείωσες. Συνέχισε δυνατά, ταβάνι στη μουσική είναι ο ουρανός. Να θυμάσαι: Το συναρπαστικό ταξίδι που ξεκίνησες με τη κιθάρα σου ουδέποτε θα σε αφήσει…



                                                                                                                Ιαν. 2017